Vampir yarasalarının birbirini temizlemesi, yenilikçi kuduz aşısı yayılımını hızlandırıyor

Latin Amerika’da vampir yarasaları, sığır sürülerine sıkça saldırarak hem hayvanlarda hem de insanlarda kuduz salgınlarının başlıca kaynağı haline geldi. Her yıl yüzlerce salgına ve milyonlarca dolarlık zarara yol açan bu hayvanlar, özellikle küçük çiftçileri ekonomik olarak ciddi şekilde etkiliyor.

Yarasalar, kolonide sosyal bağları güçlendirmek için sık sık birbirlerinin tüylerini yalar. Bilim insanları bu davranışı, kuduz virüsüne karşı oral aşıyı doğal yollarla yaymak için kullanmayı başardı. Aşı jelini koloni üyelerinin tüylerine sürdüklerinde, yarasaların birbirini temizlemesiyle aşı hızla topluluğa yayıldı.

Araştırma ekibi, Meksika’da bir yarasa kolonisine deneysel olarak aşı jeli uyguladı. Takip eden günlerde, koloninin %88’inin bu aşıdan faydalandığı tespit edildi. Özellikle dişi ve genç yarasalar arasında bakım davranışının daha yoğun olduğu görüldü. Bu yöntem, geleneksel zehirli jellere göre çok daha çevre dostu ve kalıcı bir çözüm sundu.

Eski yöntemler neden işe yaramadı?

Geçmişte yarasa popülasyonunu zehirli jellerle azaltmaya çalışan yöntemler, yalnızca kısmî başarı sağladı ve kalan yarasaların farklı bölgelere göç ederek kuduzu daha da yaymasına yol açtı. Yeni geliştirilen oral aşı ise popülasyonu yok etmek yerine virüsün yayılmasını doğrudan engelliyor.

Klasik yöntemlerle vahşi yarasaları tek tek aşılamak neredeyse imkânsız. Oysa bu yeni jel, birkaç yarasadan başlayarak tüm koloniye yayılabiliyor. Bu hem maliyeti düşürüyor hem de ekolojik dengeyi bozmadan kuduz riskini azaltıyor. Uzmanlar, artan hayvan popülasyonları ve iklim değişikliğiyle birlikte bu stratejinin aciliyet kazandığına dikkat çekiyor.

Araştırmacılar, benzer bir yaklaşımın kuduz dışında diğer yarasa kaynaklı hastalıkların önlenmesinde de kullanılabileceğine inanıyor. Özellikle beyaz burun sendromu gibi ölümcül mantar hastalıkları için de bakım yoluyla aşılamanın test edilmesi planlanıyor.Vampir yarasalarının karşılıklı bakımı sayesinde kuduz aşısı çok daha hızlı ve etkili biçimde yayılabiliyor. Bu inovasyon, hem çiftçilerin hem de yaban hayatının korunması açısından büyük bir potansiyel taşıyor.