İnsan beyni yaşlansa da yeni nöron üretmeye devam ediyor

Yıllarca süregelen “yetişkin beyinde yeni nöron oluşmaz” inancı tarihe karışıyor. İsveç’teki Karolinska Enstitüsü’nden araştırmacılar, hipokampüste yeni nöronların oluştuğunu ve yaşlılıkta dahi bu sürecin devam ettiğini tespit etti. Özellikle hafıza, öğrenme ve duygusal denge açısından kritik olan bu bulgu, beynin sanıldığından daha esnek ve kendini yenileyebilir olduğunu gösteriyor.

Araştırmacılar, farklı yaş gruplarından alınan beyin dokularında, nöron öncüsü olan hücrelerin (nöral progenitor hücreler) yetişkinlikte de aktif olarak bölündüğünü kanıtladı. Hipokampüsün dentat girus bölgesinde gözlemlenen bu hücreler, yeni nöronların oluşumu için vazgeçilmez rol oynuyor.

Ekip, ileri seviye RNA dizilimi, akış sitometrisi ve makine öğrenimi gibi modern tekniklerle beyin hücrelerindeki gen aktivitesini haritaladı. Ayrıca RNAscope ve Xenium adlı mekansal transkriptomik araçlarla, yeni nöron oluşumunun tam olarak nerede ve hangi aşamada gerçekleştiğini görsel olarak doğruladı.

Beyinler arasında büyük farklılıklar var

Her bireyin beyin yapısı aynı değil. Çalışmada, bazı yetişkinlerde bol miktarda nöral progenitor hücreye rastlanırken, bazılarında bu hücreler çok daha azdı. Bu da nörogenezi etkileyen genetik, çevresel veya yaşam tarzı faktörlerinin araştırılması gerektiğine işaret ediyor.

Araştırmanın sonuçları, Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların tedavisinde yeni yaklaşımların kapısını aralayabilir. Nöron oluşumunu artıran ve beyni yenilemeye teşvik eden rejeneratif tedaviler, ilerleyen yaşta dahi öğrenme ve hafızayı güçlendirme potansiyeli taşıyor.

Bu çığır açıcı bulgu, insan beyninin yaşam boyu değişim ve onarım yeteneğine sahip olduğunu ortaya koyuyor. Nörogenez ve beyin sağlığı arasındaki ilişkiyi anlamak, gelecekte birçok nörolojik ve psikiyatrik hastalık için yeni umutlar sunabilir.