Evrenin en büyük kara delik çarpışması bilim dünyasını şaşırttı

Bilim insanları, uzayda şimdiye kadar gözlemlenen en büyük kara delik birleşmesinin izlerini, Dünya merkezli LIGO gözlemevleriyle tespit etti. Bu olağanüstü olayda, Güneş’in kütlesinin yaklaşık 103 ve 137 katı büyüklüğünde iki dev kara delik, birleşerek 225 güneş kütlesine sahip yeni bir kara delik oluşturdu. Çarpışma sırasında yayılan kütle çekim dalgaları, evrende büyük yankı uyandırdı ve tespit edilen sinyal, önceki rekorları gölgede bıraktı. Olay, 23 Kasım 2023’te LIGO-Virgo-KAGRA (LVK) işbirliğiyle kayda geçti ve devasa kara deliklerin nasıl oluştuğu konusunda yeni soruları gündeme getirdi. Mevcut yıldız evrimi modelleri, bu kadar büyük kütleli kara deliklerin oluşmasını öngörmüyordu. Bilim dünyası, bunun sıradışı bir fenomen olduğu konusunda hemfikir.

Araştırmacılar, bu birleşmenin standart yıldız ölümüyle açıklanamayacak kadar büyük olduğunu belirtiyor. Bir teoriye göre, birleşen kara deliklerin kendisi de daha önceki çarpışmaların ürünü olabilir. Kozmik ölçekte bu tür devasa birleşmelerin, kütle çekim dalgaları aracılığıyla algılanması, evrenin dinamiklerini anlamak için bilim insanlarına eşsiz fırsatlar sunuyor. Üstelik tespit edilen yeni kara deliğin dönüş hızı da şaşırtıcı derecede yüksek; Einstein’ın genel görelilik teorisinin sınırlarını zorluyor. Dünya’nın dönüş hızından yüz binlerce kat daha hızlı dönen bu dev kara delik, uzay-zaman dokusunda güçlü dalgalanmalar yarattı. Tüm bu bulgular, kara deliklerin oluşumu ve evrimi hakkında klasik fizik kurallarına meydan okuyan yeni bir dönemin kapısını aralıyor.

Kütle çekim dalgaları ve kara deliklerin gizemi derinleşiyor

Kütle çekim dalgalarının ilk kez 2015’te doğrudan gözlemlenmesinden bu yana, bilim insanları yüzlerce kara delik birleşmesi kaydetti. Ancak yeni tespit edilen GW231123 sinyali, boyutları ve şiddetiyle bugüne dek gözlemlenen tüm çarpışmaların önüne geçti. LIGO ve Virgo gözlemevlerinin yanı sıra Japonya’daki KAGRA ile oluşturulan LVK ağı, uzayın derinliklerindeki bu çarpışmayı Dünya’ya ulaşan sinyallerle ortaya çıkardı. Özellikle 60 ila 130 güneş kütlesi arasındaki teorik “kütle boşluğu” düşünülürse, iki kara deliğin birleşerek 225 güneş kütlesinde tek bir dev oluşması, fizikçileri şaşkına çevirdi. Bu kadar büyük kara deliklerin doğrudan yıldız patlamasıyla oluşamayacağı öngörülüyor.

Bulgulara göre, kozmik çarpışmada ortaya çıkan yerçekimi dalgaları, Dünya’ya ulaştığında gelişmiş bilgisayar modelleriyle analiz edildi. Bilim insanları, bu tür devasa birleşmelerin nasıl meydana geldiğini anlamak için yeni teoriler geliştirmeye devam ediyor. Ayrıca sinyalin karmaşıklığı ve hızlı dönüş özelliği, kara delik dinamiklerinin bilinenden çok daha çeşitli ve şaşırtıcı olabileceğini gösteriyor. Araştırma ekibi, bu bulguları önümüzdeki yıl İskoçya’daki GR-Amaldi toplantısında paylaşacak. Şimdiden, bu dev birleşmenin evrenin kökeni ve gelişimi hakkında daha fazla sır açığa çıkaracağı düşünülüyor. Evrenin karanlık derinliklerinde yaşanan bu olağanüstü çarpışma, hem bilim hem de hayal gücü için yeni bir sınır çiziyor.